Z-slaapmiddelen zijn een groep hypnotica die worden ingezet bij kortdurende slaapproblemen, zoals moeilijk in slaap vallen of doorslapen. Veelgebruikte middelen zijn Zolpidem, Zopiclon en Zaleplon. De onderstaande informatie is uitsluitend informatief en vervangt geen medisch advies van een arts of apotheker.

Korte omschrijving

Z-slaapmiddelen versterken de activiteit van de neurotransmitter GABA in het centrale zenuwstelsel, wat leidt tot een kalmerend en slaapbevorderend effect. Ze zijn bedoeld voor kortdurend gebruik bij slapeloosheid en worden meestal uitsluitend voorgeschreven als niet-medicamenteuze maatregelen onvoldoende helpen.

Indicaties

  • Kortdurende insomnia: moeilijk in slaap vallen of doorslapen
  • Slaapproblemen gerelateerd aan stress of tijdelijke situaties
  • Alleen onder medisch toezicht bij ernstige of chronische slaapproblemen

Belangrijke waarschuwingen

Z-slaapmiddelen kunnen sufheid, duizeligheid en geheugenstoornissen veroorzaken. Langdurig gebruik wordt afgeraden vanwege risico op afhankelijkheid en tolerantie. Gebruik uitsluitend volgens voorschrift en instructies van een arts.
  • Niet combineren met alcohol of andere kalmerende middelen.
  • Gebruik kan leiden tot amnesie (tijdelijke geheugenverlies) of ongewoon gedrag tijdens slaap.
  • Langdurig gebruik kan leiden tot afhankelijkheid of tolerantie.
  • Ouderen zijn gevoeliger voor bijwerkingen zoals vallen of sufheid.
  • Bewaking is nodig bij mensen met leverfunctiestoornissen of respiratoire problemen.

Werkingsmechanisme

Z-slaapmiddelen zijn selectieve agonisten van GABA-A receptoren, vooral de subtypen die slaap bevorderen. Door de GABA-activiteit te verhogen, verminderen ze neuronale excitatie en bevorderen ze inslapen en/of doorslapen. De duur van het effect verschilt per middel: Zolpidem en Zopiclon werken langer dan Zaleplon.

Verschillen tussen Z-middelen

  • Zolpidem: kort tot middellangwerkend, helpt vooral bij inslapen, effect tot ongeveer 6-8 uur.
  • Zopiclon: middellangwerkend, helpt bij inslapen en doorslapen, effect tot 6-7 uur.
  • Zaleplon: zeer kortwerkend, hoofdzakelijk bij moeite met inslapen, effect tot 3-4 uur, minder kans op sufheid de volgende dag.

Bijwerkingen

  • Sufheid, slaperigheid, duizeligheid
  • Hoofdpijn of vermoeidheid
  • Geheugenstoornissen of amnesie
  • Ongewoon gedrag tijdens slaap (wandelen, praten, eten)
  • Zelden: allergische reacties, hallucinaties of depressie

Interacties

Z-slaapmiddelen versterken de effecten van alcohol, opioïden, andere sedativa en sommige antidepressiva. Raadpleeg altijd uw arts over andere medicijnen of supplementen die u gebruikt.

Zwangerschap & borstvoeding

Gebruik wordt afgeraden tijdens zwangerschap en borstvoeding tenzij strikt noodzakelijk en onder medisch toezicht.

Afbouwen en afhankelijkheid

Bij langdurig gebruik kan tolerantie en afhankelijkheid ontstaan. Afbouwen gebeurt geleidelijk om ontwenningsverschijnselen zoals slapeloosheid, angst of prikkelbaarheid te beperken.

Veelgestelde vragen (FAQ)

Wat zijn Z-slaapmiddelen?
Hypnotica zoals Zolpidem, Zopiclon en Zaleplon, gebruikt bij kortdurende slaapproblemen.

Zijn deze middelen receptplichtig?
Ja, alle Z-slaapmiddelen zijn strikt receptplichtig.

Hoe snel werken ze?
Zaleplon binnen 15-30 minuten, Zolpidem en Zopiclon binnen 30 minuten tot 1 uur.

Mag ik autorijden tijdens gebruik?
Vaak wordt afgeraden vanwege sufheid, verminderde alertheid of geheugenstoornissen.

Wat gebeurt er bij plots stoppen?
Abrupt stoppen kan tijdelijke slapeloosheid of nervositeit veroorzaken; geleidelijk afbouwen wordt aanbevolen.

Deze informatie is uitsluitend informatief en vervangt geen medisch advies. Raadpleeg altijd uw arts of apotheker voor persoonlijk advies over Z-slaapmiddelen.